Wonderlijke genezingen en visioenen van Jezus of engelen. Zijn dat geen bewijzen voor de christelijke God? 

Allereerst een disclaimer: ik weet hier vrij weinig van, maar wil wel graag wat kritische opmerkingen maken. Om te beginnen met de wonderen. Bij mijn weten is het nooit daadwerkelijk vastgelegd dat een geamputeerd been weer aangroeide. Ook allerlei andere meer zichtbare genezingsopties zie je niet. En allerlei andere claims blijken als ze medisch getest worden (vaak) niet te blijven staan. Ook zijn er dan nog de meer psychische effecten door bijvoorbeeld hypnoses. En alleen al het feit dat er zo vaak mee gesjoemeld is, zou ons voorzichtig moeten maken dit als ‘bewijs’ te gebruiken.  

Sterker nog, toen ik in de serie ‘The chosen’ zag dat Jezus een persoon met een huidziekte genas, waarbij zijn vlekken plotseling verdwenen, zorgde dat bij mij juist voor ongeloof. Maar dat is waarschijnlijk een persoonlijke kwestie. Kijk bijvoorbeeld dit filmpje van Unbelievable? waar een expert die redenen geeft voor het bestaan van wonderen én een criticus daarvan bevragen. Ik ben geneigd meer voor de sceptische kant van de criticus Shermer te kiezen. Dat heeft er misschien iets mee te maken dat ik wat bangig ben voor allerlei mysterieuze zaken en mensen die daar mee bezig zijn. Dat geld niet alleen voor christenen maar ook bijvoorbeeld de wat vagere/mysterieuzere kanten van yoga. Met wonderlijke genezingen heb ik ook een gevoel van oneerlijkheid: waarom alleen die enkeling, waarom genezen verreweg de meeste mensen niet van de de kwalen? 

Visioenen 
Dan de visioenen. Er zijn allerlei verschijningen van Jezus, Maria, engelen. Dat is natuurlijk vaak al persoonlijke ervaring en daarom moeilijk te testen. Maar toch zijn verschijningen van bijvoorbeeld Jezus aan moslims die altijd tegen het christendom waren opvallend. Wel valt het me op dat deze mensen (vaak) het christelijk geloof of bijvoorbeeld Jezus al wel kenden. Het is niet dat ze uit het niets iets over Hem zien, voor zover mij bekend. Daarnaast werken zulke verschijningen ook andere kanten op. Zo blijkt uit bijvoorbeeld onderzoek van Snooker et al. (2021) dat meerdere mensen mystieke ervaringen zoals verschijningen van engelen hadden waardoor ze overtuigd werden van islamitisch geloof, hoewel de meerderheid in dit onderzoek zich bekeerde tot islam om rationele redenen. 

Individuele visioenen is een ding, maar groepsvisioenen dan? Als mensen visioenen afdoen als hallucinaties wordt namelijk vaak het tegenargument gemaakt dat groephallucinaties niet bestaan en dus moet er wel iets waar zijn van groepsvisioenen. Toch zullen de meeste protestanten niet geloven dat Maria verschenen is aan honderden, waar wel ‘bewijs’ voor is (zie dit artikel over Maria verering, waarin bijvoorbeeld verhaald wordt van 150 mensen die Maria zagen in een verschijning in 1984), en er zijn meer van dergelijke gevallen waarin groepen beweren iets te hebben gezien, bijvoorbeeld in dromen en visioenen, ook in de Islam, maar bijvoorbeeld ook verschijningen van Elvis Presley (Sirriyeh, 2015; Elvis sightings – Wikipedia). Hetzelfde geld voor bijna dood-ervaringen. Sommige mensen zien Jezus, maar anderen zien andere heiligen of wezens.  

Dat mensen in staat zijn om bizarre zaken te geloven weten protestantse christenen zelf ook maar al te goed. Want wie van hen gelooft er nou dat Joseph Smith, de stichter van de Mormonen, meerdere visioenen had en gouden platen met tekst kreeg van een engel? Toch geloven maar liefst 16 miljoen mensen dit verhaal, ook al zijn er veel argumenten tegen dit geloof (zie hier bijvoorbeeld).

Kortom, ik denk dat een korreltje zout en een klein beetje kritisch bekijken vaak gewenst is bij al dit soort bovennatuurlijke zaken. Net als het God of the Gaps argument denk ik dat er vaak betere verklaringen komen naar mate er meer onderzoek naar is. Zonder te willen bagatelliseren denk ik dat net als met vroegere verklaringen van mist als geesten, of donder als Thor/Donar die over de wolken rijdt, er uiteindelijk meer waarschijnlijke verklaringen zijn. Daarnaast is het een feit dat de mens sterke verbeeldingskracht en fantasie heeft, en juist ook allerlei bizarre verhalen gebruikt om allerlei redenen, zoals om aandacht, om troost uit te putten of een betekenis aan dit leven te geven (Gottschall, 2012).

Bronnen

Interessant op dit gebied is Michael Shermer, die onder andere ook claims ontkracht dat er duivelse liedjes zitten in popmuziek als je ze achterstevoren luistert.

Gottschall, J. (2012). The storytelling animal: How stories make us human. Houghton Mifflin Harcourt.

Snook, D. W., Kleinmann, S. M., White, G., & Horgan, J. G. (2021). Conversion motifs among Muslim converts in the United States. Psychology of Religion and Spirituality, 13(4), 482. 

Sirriyeh, E. (2015). Dreams and visions in the world of Islam: A history of Muslim dreaming and Foreknowing. Bloomsbury Publishing.