Ik dacht altijd dat evolutie een heel onrealistisch scenario was. Totdat ik erachter kwam dat mijn eigen scenario nog veel minder realistisch was. Ik besefte dat ik al een conclusie had en daar altijd data bij had gezocht als creationist. Naar mijn huidige mening past de conclusie van evolutie eigenlijk echter beter bij de data. Ik wil dat proberen in Jip en Janneke taal te illustreren door de twee scenario’s te vergelijken.

Heel simpel gezegd zijn de scenario’s als volgt:

Scenario 1 (Letterlijke lezing Bijbel/creationisme): God maakt mensen uit stof/klei die op Hem lijken en blaast ze adem in. Plotseling is daar de mens, vanaf het begin van de schepping (dag 6). Vervolgens maakt God uit de rib van Adam Eva. God schept ook apart de primaten, maar Hij laat ze wel erg op de mens lijken qua gedrag en uiterlijk. En eventjes cru gezegd verstopt Hij ook nog allerlei fossielen van Neanderthalers, en allerlei andere hominiden, zoals de dwergmensen Homo floresiensis in de grond.

Scenario 2 (Evolutie): kleine graduele stapjes zorgen voor nieuwe eigenschappen.

Als je dit grafisch vergelijkt komt het neer op de volgende afbeelding:

Dus het evolutie scenario is allemaal kleine stapjes, waarvan de rode lijn ook nog eens ondersteund wordt door de fossielen volgorde en op DNA-en morfologie gebaseerde fylogenetische bomen. Het Bijbelse scenario is een mega sprong van aarde naar mens. Dus of vele kleine kansjes, maar nog wel realistische kansen, versus een enorme sprong van niets naar de mens, waar de kans normaal gesproken 0 op is. Volgens mij is het Bijbelse scenario onder andere daarom veel minder realistisch dan het evolutie model. Je kunt wel zeggen als er een God is kan alles. Maar dan kunnen we meteen stoppen met redeneren. Bovendien moet je dan niet alleen het bestaan van dit leven verklaren, maar ook nog eens een God die veel groter en complexer is dan dit alles, en maak je het probleem dus eigenlijk groter.

Data voor scenario 2
Maar er is meer. Scenario 2 komt namelijk ook veel beter overeen met de geologische kolom en de volgorde van de fossielen daarin (een ander artikel daarover). Zie de onderstaande afbeelding die ik gemaakt heb met een afbeelding uit een boek van evolutie kritische wetenschappers, die ondanks kritiek op punten van evolutietheorie deze fossielenvolgorde/biostratigrafie wel als aannemelijk zien, net als andere creationisten*.

 Kortom, scenario 2 (evolutie) is denk ik realistischer en er is meer bewijs voor omdat het beter past bij bij de fossielen, alleen al vanwege het late ten tonele komen van de mens* ten opzichte van andere fossiele groepen en ook de fossiele volgorde in het algemeen, zoals ik ook betoog in dit artikel.

*Na feedback van geoloog Willem Jan Blom besef ik dat ik hier misschien beter een zoogdier dat sowieso meer gevonden wordt in verschillende lagen kan gebruiken, gezien er maar erg weinig fossielen van mensen gevonden zijn. De stelling zou dan worden dat er al zoogdieren gevonden zouden moeten worden in alle geologische lagen in plaats van enkel de meer recente lagen. Een ander punt van feedback van hem is dat ik creationisten iets meer ruimte zou moeten geven door de vraag te stellen: is er vanuit creationistisch oogpunt een scenario te bedenken dat enigszins plausibel is en de aard van het fossielenarchief kan verklaren? Ik ben benieuwd!

Waarom eigenlijk scenario 1?
Zoals gezegd vraag je je op een gegeven moment af, waarom geloof ik scenario 1 eigenlijk? Wat is daar het bewijs voor? Als je er dan achter komt dat de bijbel het ‘bewijs’ is, en dat je dus eigenlijk een cirkelredenering begaat (het Bijbelse verhaal is waar met als argument de Bijbel). En als je daarbij dan gaat beseffen dat die Bijbel als argument eigenlijk niet zo sterk is omdat er allerlei tegenstrijdigheden in staan, het veel persoonlijke openbaringen bevat, en niet bepaald op repliceerbare methodes en empirische data berust, ga je naar scenario 2 en probeer je dat te laten kloppen bij je geloof: maar dan krijg je vragen als: wanneer kregen de mensen/apen een ziel? Bovendien wordt je wantrouwig, je hebt altijd in scenario 1 geloofd maar het is gewoonweg niet waar! Waarom geloofde ik de dominee en de Bijbel eigenlijk?

Er is overigens veel meer bewijs voor de stelling dat mensen gemeenschappelijke voorouders delen met apen (geneste hierarchie, gedeelde foutjes in het DNA zoals ERV’s, gedeelde pseudogenen etc). Daarover later meer. Maar laat de twee scenario’s eens op je inwerken en bepaal voor jezelf wat realistischer is. Ik wil afsluiten met de kanttekening dat voor veel christenen de ontstaansgeschiedenis meer iets verteld over wie we als mens zijn, en niet zozeer over het daadwerkelijke/letterlijke ontstaan. Dat vindt ik veel waarschijnlijker, maar alsnog vind ik het dan bijzonder dat God beeldtaal gebruikt zoals een rib/zijde, wat best wel concreet/letterlijk lijkt. Ook blijf je dan met problemen zitten als wanneer kreeg de mensheid een ziel, wanneer was de zondeval, waarom schiep God door een survival of the fittest?

* Deze geologische kolom ligt uiteraard niet letterlijk zo onder onze voeten. Deze biostratigrafie is gemaakt door het naast elkaar leggen van de fossieleninhoud van talloze lokale stratigrafische secties, overigens vaak door christelijke wetenschappers zoals Richard Owen. Willem Jan Blom merkte dan ook terecht op in een mailconversatie dat: “de geologische kolom, zoals geconstrueerd op basis van het fossielenarchief, is nu eenmaal niet iets wat zich zomaar laat voorspellen. De geschiedenis van het leven heeft een hele reeks opmerkelijke episodes gekend (snelle radiaties, massale uitstervingen, etc.) die we van tevoren niet hadden kunnen bedenken. (…) Ook vanuit de evolutietheorie kun je het fossielenarchief niet zo gemakkelijk voorspellen. Om maar een voorbeeld te noemen: vanuit de evolutietheorie werd verwacht dat alle overgangen in het fossielenarchief buitengewoon gradueel zouden zijn. Het kostte moed van Gould en Eldredge om te zeggen dat dat simpelweg niet is hoe het fossielenarchief eruitziet en op basis daarvan met een nieuw model te komen (punctuated equilibrium).”